Η ονομαστική πτώση

Οι διάφορες μορφές που παίρνει το ουσιαστικό όταν κλίνεται λέγονται

πτώσεις. Οι πτώσεις των ουσιαστικών είναι τέσσερις: η ονομαστική, η γενική,

η αιτιατική και η κλητική.

Για να βρεις τα ουσιαστικά που είναι σε ονομαστική πτώση, απάντησε στην

ερώτηση « ποιος; ποια; ποιο; ποιοι; ποιες; ποια; »

π.χ. Ποιος φωνάζει; Ο πατέρας

Το οριστικό άρθρο

Οι μονοσύλλαβες λέξεις ο, η, το, οι, τα που μπαίνουν μπροστά από τα

ουσιαστικά για να δείξουν το γένος τους λέγονται οριστικά άρθρα.

                                                                

Πτώση                       Ενικός αριθμός           Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική                      ο   η   το                        οι   οι   τα

Αλφαβητική σειρά

Στα λεξικά, στις εγκυκλοπαίδειες, στις ατζέντες, στους καταλόγους κ.α. οι

λέξεις δε γράφονται τυχαία αλλά κατ’ αλφαβητική σειρά. Πρώτα γράφονται οι

λέξεις που αρχίζουν από άλφα, μετά αυτές που αρχίζουν από βήτα κλπ.

π.χ. αρχίζω, βόδι, γάτα, δάσος

Οι λέξεις που αρχίζουν από το ίδιο γράμμα γράφονται πάλι κατ’ αλφαβητική

σειρά. Αυτή τη φορά όμως λαμβάνουμε υπόψη το δεύτερο γράμμα των λέξεων.

π.χ. κάτω, κεράσι, κλήμα, κότα, κύμα

Εάν και το δεύτερο γράμμα των λέξεων είναι ίδιο, τότε κοιτάζουμε το τρίτο

γράμμα, το τέταρτο κλπ.

π.χ. γαβγίζω, γάζα, γάλα, γάμος, γάτα

 Η απλή πρόταση 

 Μια οµάδα λέξεων που µας δίνει ένα ολοκληρωµένο νόηµα λέγεται πρόταση.

 π.χ. Το µωρό κοιµάται. Ο σκύλος λέρωσε το αυτοκίνητο. Το δωµάτιο µου είναι µικρό.

Ουσιαστικά

Οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγµατα, ενέργεια, κατάσταση ή ιδιότητα λέγονται ουσιαστικά.

 π.χ. πρόσωπα → µητέρα, παππούς, παιδί

 ζώα → κατσίκα, ταύρος, ελάφι

 πράγµατα → καρέκλα, πίνακας, µολύβι ενέργεια → γράψιµο, πλέξιµο, κλάδεµα 

 κατάσταση → χαρά, αγωνία, ειρήνη

 ιδιότητα → δικαιοσύνη, φιλία, πονηριά

 Κύρια – κοινά ουσιαστικά

 Τα ουσιαστικά που φανερώνουν ένα ορισµένο πρόσωπο, ζώο ή πράγµα λέγονται κύρια ουσιαστικά, ενώ τα ουσιαστικά που φανερώνουν όλα τα πρόσωπα, ζώα ή πράγµατα του ίδιου είδους λέγονται κοινά ουσιαστικά.

π.χ. Κύρια: Βασίλης, Τετάρτη, Ραφήνα.             Κοινά: γάτα, μολύβι, θρανίο.

  Κύρια ουσιαστικά

α) τα ονόµατα ανθρώπων π.χ. Σωτήρης, Κώστας κ. α. 

β) τα ονόµατα ζώων π.χ. Κανέλος, Τιτίκα κ.α. 

γ) τα ονόµατα ηµερών π.χ. ∆ευτέρα, Παρασκευή κ.α. 

δ) τα ονόµατα µηνών π.χ. Απρίλιος, Ιούνιος

 ε) τα ονόµατα γιορτών π.χ. Χριστούγεννα, Πάσχα 

στ) τα ονόµατα χωρών, πόλεων, ποταµών, λιµνών, βουνών, νησιών, δρόµων π.χ. Σουηδία, Παρίσι, Πηνειός, Βόλβη, Όλυµπος, Ρόδος, Πανεπιστηµίου κ.α.

 ζ) τα εθνικά ονόµατα π.χ. Έλληνας, Άγγλος, Κερκυραίος κλπ. αλλά ελληνικός, αγγλικός

 η) τα ονόµατα έργων τέχνης π.χ. Παρθενώνας, Τζοκόντα, Άξιον Εστί

 θ) οι λέξεις: Θεός, Παναγία, Χριστός, Πανάγαθος, Μεγαλόχαρη Τα κύρια ουσιαστικά γράφονται πάντα µε κεφαλαίο.

 Οι εποχές δεν είναι κύρια ουσιαστικά. 

Ρήµατα

 Οι λέξεις που φανερώνουν ότι ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγµα κάνει ή παθαίνει κάτι ή βρίσκεται σε µια κατάσταση λέγονται ρήµατα.

 π.χ. Ο Αποστόλης γράφει ένα γράµµα. Το σπίτι καταστράφηκε από το σεισµό. Η Αγγελική λούζεται. 

Τα σημεία στίξης

Όταν γράφουμε, στο τέλος των λέξεων ή των προτάσεων βάζουμε κάποια

σημάδια για να μας βοηθούν να διαβάσουμε το κείμενο και να καταλάβουμε

καλύτερα το νόημά του. Τα σημάδια αυτά λέγονται σημεία στίξης και είναι τα

εξής:

τελεία ( . ) αποσιωπητικά ( … )

ερωτηματικό ( ; ) εισαγωγικά ( « » )

κόμμα ( , ) διπλή τελεία ( : )

θαυμαστικό ( ! ) παύλα ( - )

1. τελεία ( . )

Χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης που έχει ολοκληρωμένο νόημα. Σ’

αυτό το σημείο σταματά για λίγο η φωνή μας. Μετά την τελεία αρχίζουμε με

κεφαλαίο γράμμα.

π.χ. Τηλεφώνησε η Ανθή . Είπε ότι θ’ αργήσει.

2. ερωτηματικό ( ; )

Χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι. Μετά το

ερωτηματικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αν το νόημα της πρότασης έχει

ολοκληρωθεί.

π.χ. Ήρθαν όλοι; Μπορούμε να ξεκινήσουμε;

Αν δεν έχει ολοκληρωθεί το νόημα της πρότασης συνεχίζουμε με μικρό.

π.χ. Ποιος έσπασε το τζάμι; ρώτησε η Μαρία.

3. κόμμα ( , )

Όταν συναντάμε κόμμα σε μια πρόταση, σταματάμε για λίγο τη φωνή μας

(παίρνουμε μια μικρή ανάσα).

Πότε χρησιμοποιούμε το κόμμα:

α) Όταν θέλουμε να χωρίσουμε τις λέξεις που είναι ασύνδετες μεταξύ

τους.

π.χ. Στο ζωολογικό κήπο είδαμε λιοντάρια, γορίλες, αρκούδες, ελέφαντες

και άλλα ζώα.

π.χ. Η μητέρα αγόρασε πατάτες, ντομάτες, μήλα και αχλάδια.

β) Όταν θέλουμε να χωρίσουμε προτάσεις που είναι ασύνδετες μεταξύ

τους, δηλαδή προτάσεις που είναι στη σειρά και δε συνδέονται.

π.χ. Κάθε πρωί ξυπνάω, πλένομαι, ντύνομαι, τρώω πρωινό και πάω

σχολείο.

γ) Όταν θέλουμε να χωρίσουμε την κλητική προσφώνηση από την

υπόλοιπη πρόταση.

π.χ. Φάνη, δώσε μου το ψαλίδι.

δ) Όταν θέλουμε να χωρίσουμε μικρότερες φράσεις που εξηγούν κάτι

μέσα σε μια πρόταση.

π.χ. Η Αθήνα, η πρωτεύουσα της Ελλάδας, διοργάνωσε τους ολυμπιακούς

αγώνες του 2004.

4.  θαυμαστικό ( ! )

Το θαυμαστικό το βάζουμε για να εκφράσουμε χαρά, λύπη, πόνο,

θαυμασμό, φόβο, ελπίδα κτλ. Μετά το θαυμαστικό αρχίζουμε με κεφαλαίο

γράμμα, εκτός αν η πρόταση δεν έχει τελειώσει.

π.χ. Τι όμορφο μωρό!

Θεέ μου, τι έπαθα!

Ζήτω το έθνος! φώναζε το πλήθος.

5. αποσιωπητικά ( … )

Τα αποσιωπητικά τα χρησιμοποιούμε σε μια πρόταση όταν θέλουμε να

αποσιωπήσουμε κάτι είτε επειδή είναι γνωστό είτε επειδή θέλουμε να

δείξουμε συγκίνηση ή έντονα συναισθήματα.

π.χ. Μη το ξανακάνεις αυτό γιατί…

π.χ. Σε παρακαλώ… μη… μη μου το κάνεις αυτό. (συγκίνηση)

6. εισαγωγικά ( « » )

Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται:

α) Όταν θέλουμε να παραθέσουμε κατά λέξη τα λόγια κάποιου

άλλου.

π.χ. Ο Σωκράτης είπε: « Ένα μόνο ξέρω, ότι δεν ξέρω τίποτα».

β) Όταν θέλουμε να παραθέσουμε λέξεις ή φράσεις που

χρησιμοποιούνται σπάνια ή μεταφορικά, ή διάφορες εκφράσεις,

παροιμίες ή γνωμικά.

π.χ. « Τα πήρε στο κρανίο» με αυτά που έλεγε.

γ) Σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων, ονομάτων

πλοίων κλπ.

π.χ. Θα πάμε Μυτιλήνη με το πλοίο « Νήσος Χίος».

π.χ. Cιάβασα στην «Ελευθεροτυπία» ένα ενδιαφέρον άρθρο.

7. διπλή τελεία ( : )

Τη χρησιμοποιούμε όταν:

α) Παραθέτουμε κατά λέξη τα λόγια κάποιου.

π.χ. Η μητέρα μου είπε: « Καλό διάβασμα» .

β) Παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά.

π.χ. Μια λαϊκή παροιμία λέει: « όποιος βιάζεται σκοντάφτει»

γ) Απαριθμούμε πράγματα.

π.χ. Αγόρασα: γλυκά, καραμέλες, σοκολάτες, ζαχαρωτά.

δ) Θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι.

π.χ. Το πρόβλημα θα το λύσουμε έτσι: πρώτα θα βρείτε την περίμετρο,

μετά το εμβαδόν και ύστερα …

8. παύλα ( - )

Την παύλα τη χρησιμοποιούμε στο διάλογο όταν θέλουμε να δηλώσουμε

την αλλαγή προσώπου.

π.χ. – Γεια σου, Γιάννη. Τι κάνεις;

- Γεια σου Καίτη. Καλά είμαι. Πού ήσουν χτες;

- Είχα μάθημα. Γιατί;

- Γιατί σε έπαιρνα τηλέφωνο και δεν απαντούσες.